Thương gia "Candido José da Costa Cardosa" người Bồ Đào Nha là người châu Âu đầu tiên tới hồ này năm 1846.[7] David Livingstone tới hồ này năm 1859, và đặt tên là "Hồ Nyasa".[2] Phần lớn vùng châu Phi bao quanh hồ này ngay sau đó đã bị Đế quốc Anh nhận là đất thuộc quyền cai trị của mình và nhập vào xứ thuộc địa Nyasaland. Mặc dù chính quyền thuộc địa Bồ Đào Nha nắm quyền kiểm soát bờ phía đông của hồ này và đảo Likoma được Hội truyền giáo châu Phi của các Đại học Anh (Universities' Mission to Central Africa) dùng làm trạm truyền giáo, nhưng cuối cùng đảo Likoma cùng đảo nhỏ Chizumulu gần bên bị sáp nhập vào thuộc địa Nyasaland chứ không nhập vào Mozambique. Ngày nay, các đảo nhỏ này tạo thành các phần đất trên hồ: đất Malawi bao quanh bởi vùng nước Mozambique (=đảo thuộc Malawi, hồ thuộc Mazambique).

Ngày 16.8.1914, Hồ Malawi (hay Nyaza) là nơi diễn ra trận thủy chiến ngắn khi pháo hạm Guendolen của Anh – do thuyền trưởng Rhoades chỉ huy – nghe tin Chiến tranh thế giới thứ nhất đã nổ ra, và ông nhận được lệnh từ viên chỉ huy cao cấp của Đế quốc Anh là "đánh đắm, đốt cháy, hoặc phá hủy" pháo hạm độc nhất của đế quốc Đức trên hồ này, tàu Hermann von Wissmann, do thuyền trưởng Berndt chỉ huy. Thủy thủ đoàn của Rhoades đã xác định vị trí của tàu Hermann von Wissmann trong một vịnh gần "Sphinxhaven", thuộc vùng nước lãnh thổ châu Phi thuộc Đức. Tàu Guendolen đã loại tàu của Đức khỏi vòng chiến bằng một phát súng đại bác bắn từ khoảng cách 2.000 thước Anh (1.800 m). Cuộc xung đột pháo hạm ngắn ngủi đã được tờ báo The Times ở Anh hoan nghênh như chiến thắng hải quân đầu tiên của đế quốc Anh trong Chiến tranh thế giới thứ nhất.[8][9] Cho tới thời điểm đó, phần bờ hồ mà ngày nay thuộc Tanzania, là một phần thuộc địa Đông Phi của Đức.